ทำไมการฟื้นฟูมือและแขนจึงสำคัญสำหรับผู้ป่วยหลังเป็นโรคหลอดเลือดสมอง

เกร็ดความรู้คู่สุขภาพ I การฝึกมือในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง Hand training in stroke patients

จากช่อง : ติดจอ ฬ.จุฬา


ดูคำบรรยาย / View Transcript

00:00:0000:00:08 [เพลง]

00:00:1400:00:18 โรคหลอดเลือดสมองเป็นโรคไม่ติดต่อที่พบ

00:00:1800:00:20 ได้บ่อยในกลุ่มผู้สูงอายุผลจากการที่มี

00:00:2000:00:24 ภาวะโรคหลอดเลือดสมองตีบแตกตันเนี่ยนะคะ

00:00:2400:00:28 ก็จะส่งผลให้ผู้ป่วยเนี่ยมีอาการแค้นขา

00:00:2800:00:31 อ่อนแรงปัญหาเรื่องของการพูดการสื่อสาร

00:00:3100:00:35 ซึ่งปัญหาเหล่านี้ก็จะส่งผลกระทบต่อการ

00:00:3500:00:38 ใช้ชีวิตประจำวันสาเหตุของการอ่อนแรงนะคะ

00:00:3800:00:41 ก็เกิดจากการที่เรามีเส้นเลือดที่ไป

00:00:4100:00:44 เลี้ยงบริเวณนั้นๆของสมองนะคะเกิดอาการ

00:00:4400:00:48 ตีบแตกตันก็ทำให้เนื้อสมองบริเวณนั้นน่ะ

00:00:4800:00:51 ค่ะขาดเลือดเซลล์สมองก็อาจจะได้รับบาด

00:00:5100:00:54 เจ็บหรือตายไปซึ่งเซลล์สมองส่วนที่มีหน้า

00:00:5400:00:58 ที่ในการควบคุมสังการการเคลื่อนไหวถ้าหาก

00:00:5800:01:00 ว่าส่วนนั้นได้รับบัตรเจ็บหรือว่าขาด

00:01:0000:01:04 เลือดเนี่ยก็จะทำให้เราอ่ะสูญเสียการควบ

00:01:0400:01:07 คุมหรือการใช้งานของร่างกายส่วนนั้นๆไปก็

00:01:0800:01:11 ถ้าเราอ่อนแรงแขนนะคะก็แสดงว่าส่วนสมอง

00:01:1100:01:13 ที่ควบคุมเรื่องของการเคลื่อนไหวของแขนนะ

00:01:1300:01:16 คะก็อาจจะได้รับบาดเจ็บในส่วนของการฟื้น

00:01:1600:01:20 ฟูนอกจากที่เราจะฟื้นฟูสภาพร่างกายเรื่อง

00:01:2000:01:23 ของการเดินต่างๆนะคะอันนึงที่สำคัญเลยก็

00:01:2300:01:26 คือการฟื้นฟูเรื่องของการใช้งานแขนแล้วก็

00:01:2600:01:30 มือนะคะซึ่งเป็นการฟื้นฟูที่จะมีมีส่วน

00:01:3000:01:33 สำคัญอย่างยิ่งที่จะช่วยให้คนไข้กลับไป

00:01:3300:01:36 ใช้ชีวิตประจำวันรวมถึงเรื่องของการกลับ

00:01:3600:01:41 ไปทำงานในอนาคตด้วยค่ะและในวันนี้นะคะหมอ

00:01:4100:01:45 ก็จะมาแนะนำการฟื้นฟูมือนะคะในกลุ่มที่มี

00:01:4500:01:49 ปัญหาอ่อนแรงมือแล้วก็แขนในผู้ป่วยที่

00:01:4900:01:52 เป็นโรคหลอดเลือดสมองโดยมีผู้เชี่ยวชาญ

00:01:5200:01:55 เป็นนักกิจกรรมบำบัดจะมาแนะนำวิธีการฟื้น

00:01:5500:02:03 ฟูง่ายๆและสามารถทำได้ที่บ้านค่ะ

00:02:0300:02:06 สวัสดีค่ะวันนี้ก็จะมาแนะนำท่าที่ใช้ใน

00:02:0600:02:09 การฝึกนะคะซึ่งเป็นการฝึกแขนโดยเราจะ

00:02:0900:02:13 เริ่มจากหัวไหล่ข้อซอกข้อมือมือไล่มาเลย

00:02:1300:02:16 ค่ะเราจะเริ่มกันที่ท่าที่ 1 อุปกรณ์ที่

00:02:1600:02:19 ใช้ก็คือผ้าขนหนูพันไปที่แขนข้างที่อ่อน

00:02:1900:02:22 แรงจัดแขนให้ตรงเลยสำหรับผู้ที่ยังไม่มี

00:02:2200:02:27 แรงให้ใช้มือข้างที่มีแรงอีกข้างหนึช่วย

00:02:2700:02:30 จับประคองทำหน้าคะเหมือนเช็ดโต๊ะไปทาง

00:02:3000:02:31 ซ้าย

00:02:3100:02:36 ขวาประมาณนี้ค่ะให้ทำต่อเนื่องประมาณ

00:02:3600:02:39 10-15 นาทีแล้วแต่ที่คนไข้ไหวคีสำคัญคือ

00:02:3900:02:42 พยายามออกแรงที่หัวไหล่เยอะๆและไม่ใช้ตัว

00:02:4300:02:46 ช่วยมากจนเกินไปนะคะสำหรับผู้ที่เริ่มมี

00:02:4600:02:50 แรงบ้างแล้วนะคะก็แนะนำให้ใช้ข้างที่อ่อน

00:02:5000:02:54 แรงไปได้เลยโดยไม่ต้องใช้อีกมือนึงช่วยทำ

00:02:5400:02:56 ในท่าลักษณะเดียวกันก็คือเช็ดโต๊ะไปทาง

00:02:5600:03:01 ซ้ายขวาค่ะท่าที่ 2 นะคะพยายามให้ดันแขน

00:03:0100:03:04 ไปด้านหลังและออกแรงผลักไปด้านหน้าช้าๆ

00:03:0400:03:08 ท่าเหล่านี้ทำซ้ำ 10-15 นาทีเช่นเดียวกัน

00:03:0800:03:11 นะ

00:03:1100:03:17 คะพยายามล็อคตัวไม่ใช้ตัวมากจนเกินไปและ

00:03:1700:03:22 ออกแรงไหลเยอะๆเลย

00:03:2200:03:26 ค่ะค่ะต่อไปนะคะอุปกรณ์ที่เราจะใช้ก็คือ

00:03:2600:03:29 แก้วน้ำหรือว่าลูกบอลที่หาได้ง่ายๆนี่เอง

00:03:2900:03:32 สำหรับผู้ที่ไม่มีแรงหรือแรงน้อยก่อนวิธี

00:03:3200:03:36 การก็คือเราใช้มือข้างที่อ่อนแรงนะคะ

00:03:3600:03:39 พยายามทำท่าประสานมือกับข้างที่มีแรง

00:03:3900:03:42 พยายามให้ใช้มือทั้ง 2 ข้างจับแก้วเข้า

00:03:4200:03:47 ด้วยกันประสานมือและยกขึ้นให้เหนือศีรษะ

00:03:4700:03:54 ค้างไว้นะคะและลงทำซ้ำ 10-15 นาที

00:03:5400:03:59 ค่ะพยายามให้ศอกเหยียดตรงอาจมีผู้ดูแล

00:03:5900:04:03 ช่วยประคองข้อมือและข้อศอกร่วมด้วยได้ค่ะ

00:04:0300:04:06 ท่าที่ 2 นะคะสำหรับคนที่ยังมีแรงน้อย

00:04:0600:04:10 อยู่ทำลักษณะคล้ายๆเดิมเลยคือใช้มือ

00:04:1000:04:13 ประสานกันอาจจะถือเป็นแก้วหรือลูกบอลก็

00:04:1300:04:16 ได้นะคะให้อยู่ที่ตรงกลางระหว่างมือทั้ง 2

00:04:1600:04:21 ข้างคราวนี้จับแก้วหรือลูกบอลชิดเข้าหาอก

00:04:2100:04:23 และเหยียดออกมาข้าง

00:04:2300:04:26 หน้าโดยอาจจะมีผู้ดูแลช่วยจับประคอง

00:04:2600:04:30 บริเวณข้อศอกและข้อมือเช่นเดิมค่ะทำซ้ำ

00:04:3000:04:34 10-15 นาทีท่าต่อไปค่ะลักษณะเดิมเลยคือ

00:04:3400:04:39 ประสานมือกันแต่ว่าให้ย้ายแก้วจากด้านนึง

00:04:3900:04:44 ไปอีกด้านนึงยกขึ้นประคองข้อมือเหมือน

00:04:4400:04:47 เดิมสำหรับผู้ที่มีแรงมากขึ้นนะคะสามารถ

00:04:4700:04:51 ใช้ข้างที่อ่อนแรงได้เลยโดยการที่ผู้ช่วย

00:04:5100:04:54 อาจจะช่วยจับประคองข้อมือให้กำขึ้นอย่าง

00:04:5400:04:58 นี้นะคะแล้วก็ยกไปใส่เี่ค่ะค่ะสำหรับคน

00:04:5800:05:00 ที่อาจจะหาแก้วไม่ได้หรืออยากสะดวกเป็น

00:05:0000:05:02 ลูกบอลอะไรอย่าเงี้ยค่ะก็สามารถใช้ลูกบอล

00:05:0200:05:05 แทนได้เหมือนกันก็คือใช้มือข้างที่อ่อน

00:05:0500:05:08 แรงมาประสานมือกับอีกข้างนึงช่วยใส่ลูก

00:05:0800:05:17 บอลตรงกลางช่วยประคองข้อมือและข้อ

00:05:1700:05:20 สอบต่อไปเราจะมาเน้นกันที่การใช้งานของ

00:05:2000:05:23 มือและการหยิบจับอ่ะค่ะสำหรับผู้ที่เริ่ม

00:05:2300:05:25 มีแรงมากขึ้นนิดนึงและเริ่มใช้มือได้มาก

00:05:2500:05:28 ขึ้นแล้วก็จะเริ่มจากการหยิบวัตถุใหญ่ๆ

00:05:2800:05:30 ก่อนหยิบจับได้ง่าย

00:05:3000:05:33 จากนั้นก็ค่อยไล่ไปเป็นวัตถุที่เล็กลง

00:05:3300:05:37 เล็กลงตามลำดับขึ้นกับความสามารถนะคะ

00:05:3700:05:40 เพิ่มความยากโดยการที่หยิบโดยจับสลับนิ้ว

00:05:4100:05:47 เป็นโป้งชี้โป้งกลางโป้งนางโป้งก้อยนอก

00:05:4700:05:50 จากปรับขนาดของวัตถุที่เราใช้หยิบจับแล้ว

00:05:5000:05:53 เราอาจจะปรับขนาดของภาชนะให้มีขนาดเล็กลง

00:05:5300:05:56 เพื่อที่จะต้องใช้ความแม่นยำในการหยิบและ

00:05:5700:06:00 ใส่มากขึ้นนะคะจากตะกี้เป็นแก้วขนาดใหญ่ๆ

00:06:0000:06:03 อาจจะเปลี่ยนนเป็นภาชนะที่ฝามันขนาดเล็ก

00:06:0300:06:06 ลงการฝึกการหยิบจับหรือการใช้มืออาจจะใช้

00:06:0600:06:09 อุปกรณ์เป็นผ้าขนหนูเล็กๆง่ายๆแบบนี้ก็

00:06:0900:06:15 ได้ค่ะแล้วใช้มือหยิบแล้วพับไปหาอีกฝั่ง

00:06:1500:06:19 นึงแล้วก็เปิดฝาขดน้ำและปิดกลับไปเพื่อ

00:06:1900:06:23 เพิ่มกำลังของนิ้วของเรานั่นเองค่ะพยายาม

00:06:2300:06:27 ใช้นิ้วโป้งชี้กลางเป็นตัวหลักในการหมุน

00:06:2700:06:30 นะคะต่อไปอุปกรณ์ที่ใช้ในการเพิ่มแรงมือ

00:06:3000:06:33 ที่เราจะใช้วันนี้ก็คือลูกบอลนี่แหละค่ะ

00:06:3300:06:37 ใส่ไปที่มือและบีบออกแรงให้ได้มากที่สุด

00:06:3700:06:40 ค้างไว้สักประมาณ 2-3 วินาที

00:06:4000:06:42 [เพลง]

00:06:4200:06:47 ปล่อยทำซ้ำ 10-20 ครั้งค่ะต่อไปที่เราจะ

00:06:4700:06:51 ใช้กันนะคะก็คือหนังยางวงนี่แหละค่ะยางวง

00:06:5100:06:55 แต่ทรงพลังมากให้ใช้หนังยางวงใส่ไปที่

00:06:5500:06:58 ปลายบริเวณปลายนิ้วและพยายามออกแรงกลาง

00:06:5800:07:00 ออกให้ได้มากที่สุด

00:07:0000:07:03 โดยสามารถเพิ่มความยากได้โดยเพิ่มปริมาณ

00:07:0300:07:06 เส้นหนังยางที่เพิ่มขึ้นนะคะปรับตามแรง

00:07:0600:07:08 ที่เรามีได้เลย

00:07:0800:07:13 ค่ะต่อไปคือไม้หนีบผ้านี่เองค่ะอาจจะหา

00:07:1300:07:16 เป็นไซส์เล็กบ้างใหญ่บ้างปรับขึ้นกับความ

00:07:1600:07:19 แข็งแรงหรือว่าแรงที่เรามีนะคะวิธีการใช้

00:07:1900:07:23 ก็คือใช้นิ้วโป้งสลับกับนิ้วอื่นๆในการ

00:07:2300:07:27 หนีบหาวัสดุที่เอ่อมั่นคงนิดนึงในการหนีบ

00:07:2700:07:30 อาจจะเป็นกล่องหรือตะกร้าอะไรก็ได้ค่ะอ่า

00:07:3100:07:34 นอกจากเราปรับขนาดของไม้หนีบแล้วเราอาจจะ

00:07:3400:07:37 หาวัสดุหรือตัวตัวหนีบที่หนาขึ้นเช่น

00:07:3800:07:41 เปลี่ยนจากกล่องที่มีขอบบางๆแบบเนี้ยไป

00:07:4100:07:44 เป็นหนังสือที่มีขนาดหนาขึ้นก็ต้องออกแรง

00:07:4400:07:46 ในการหนีบมากขึ้นแบบนี้ก็ได้

00:07:4600:07:52 ค่ะค้างออกนี่ค่ะทีนี้แกะออกนะคะดึงออกมา

00:07:5300:07:59 เลยีบก่อนอื้อหือโอเคซึ่งในขณะฝึกนะคะคะ

00:07:5900:08:04 ถ้าผู้ป่วยรู้สึกล้าหรือว่ามีความตึงตัว

00:08:0400:08:07 หรือเกร็งตัวของกล้ามเนื้อที่มือแขนหัว

00:08:0700:08:11 ไหล่ก็แนะนำให้หยุดพักยืดเหยียดนะคะและ

00:08:1100:08:15 เมื่อผู้ป่วยพร้อมก็ค่อยกลับมาฝึกซ้ำหมอ

00:08:1500:08:19 แนะนำให้ฝึกนะคะอย่างน้อยวันละ 2 รอบนะคะ

00:08:1900:08:23 และต้องทำให้สม่ำเสมอต่อเนื่องถ้าถามว่า

00:08:2300:08:27 เราจะเริ่มฟื้นฟูเมื่อไหร่นะคะก็จริงๆเรา

00:08:2700:08:30 สามารถเริ่มฟื้นฟูได้หลังจากที่อาการของ

00:08:3000:08:33 คนไข้เนี่ยค่ะคงที่ก็คือเรื่องของสัญญาณ

00:08:3300:08:37 ที่คงที่เรื่องของอาการทางระบบทางประสาท

00:08:3700:08:39 ที่ไม่แย่ลงนะคะหรือว่าเรื่องภาวะแทรก

00:08:3900:08:42 ซ้อนอื่นๆอย่างเช่นเรื่องของโรคหัวใจนะคะ

00:08:4200:08:45 ก็คือถ้าอาการคงที่ไปอย่างน้อย 48 ชมง

00:08:4500:08:47 อย่างเงี้ยเราก็เริ่มที่จะทำการฟื้นฟูได้

00:08:4700:08:50 เราก็จะมีการตั้งเป้าหมายที่จะให้คนไข้

00:08:5000:08:54 เนี่ยสามารถใช้งานร่างกายส่วนต่างๆได้ดี

00:08:5400:08:57 ยิ่งขึ้นนะคะสำหรับเรื่องของมือหรือแขน

00:08:5700:08:59 เนี่ยเราก็จะมีเป้าหมายของการฝึกคือเพื่อ

00:08:5900:09:02 ให้คนไข้เนี่ยสามารถกลับไปใช้งานมือของ

00:09:0200:09:05 แขนข้างที่มีปัญหาหรือว่ากลับไปทำงานที่

00:09:0500:09:08 คนไข้เคยทำได้สำหรับผู้ป่วยโรคหลอดเลือด

00:09:0800:09:11 สมองที่มีปัญหาอยากจะมาปรึกษาเรื่องของ

00:09:1100:09:14 การทำกิจกรรมบำบัดเพื่อฝึกมือและแขนนะคะ

00:09:1400:09:17 ก็สามารถมาติดต่อได้ที่แผนกผู้ป่วยนอก

00:09:1700:09:20 ฝ่ายเวชศาสตร์ฟื้นฟูอาคารพปรชั้น 2 โรง

00:09:2000:09:23 พยาบาลจุฬาลงกรณ์สภากาชาตไทยทุกวันจันทร์

00:09:2300:09:29 ถึงศุกร์นะคะเวลา 8:00 นถึงเนค่ะ

00:09:2900:09:31

00:09:3100:09:45 [เพลง]