การสำลักอาหารในผู้สูงวัยเกิดจากสาเหตุอะไรบ้าง

เทคนิคผู้สูงอายุกินอาหารอย่างปลอดภัย

จากช่อง : ติดจอ ฬ.จุฬา


ดูคำบรรยาย / View Transcript

00:00:0000:00:07 [เพลง]

00:00:1400:00:17 ปัญหาการสำลักอาหารนี่มีความสำคัญมากนะ

00:00:1700:00:19 ครับสำหรับสังคมผู้สูงวัยซึ่งประเทศไทย

00:00:1900:00:21 เราเนี่ยได้เข้าสู่สังคมผู้สูงวัยแล้วนะ

00:00:2200:00:24 ครับถ้าจะดูอุบัติการณ์ของการสัลักอาหาร

00:00:2400:00:28 ในผู้สูงวัยเนี่ยได้ตั้งแต่ 18% ถึง 48%

00:00:2800:00:31 ต่อปีนะฮขึ้นอยู่กับประชากรที่ศึกษานะ

00:00:3100:00:33 ครับโดยเฉพาะอย่ายิ่งครอบครัวไทยที่ดูแล

00:00:3400:00:37 ผู้สูงวัยหรือผู้ที่ดูแลผู้สูงวัยเป็น

00:00:3800:00:40 อาชีพด้วยนะครับควรให้ความสำคัญแล้วก็

00:00:4000:00:43 ตระหนักรู้ถึงปัจจัยสาเหตุแล้วก็การดูแล

00:00:4300:00:46 การป้องกันอย่างดีนะครับปัญหาของการสำลัก

00:00:4600:00:48 อาหารของผู้สูงวัยนี่ก็เกิดจากหลายปัจจัย

00:00:4800:00:51 นะครับได้แก่การอ่อนแรงของกล้ามเนื้อการ

00:00:5100:00:54 กลืนคอหอยแล้วก็หลอดอาหารนะครับรวมถึง

00:00:5400:00:57 เรื่องของสุขภาพของช่องปากนะครับเรื่อง

00:00:5700:01:01 ของทันตอนามัยนะครับแล้วก็ถ้ามีปัญหา

00:01:0100:01:04 เกี่ยวกับการกลืนแล้วก็ทันตอนามัยสุขภาพ

00:01:0400:01:08 ช่องปากไม่ดีเนี่ยการสำลักก็จะนำไปสู่การ

00:01:0800:01:10 เกิดอาการปอดอักเสบการติดเชื้อในปอดนะ

00:01:1100:01:13 ครับซึ่งก็จะเป็นสาเหตุสำคัญของการเสีย

00:01:1300:01:17 ชีวิตทุพลภาพแล้วก็เกิดภาวะพึ่งพิงในผู้

00:01:1700:01:19 สูงวัยนะครับเพราะฉะนั้นเนี่ยการตระหนัก

00:01:1900:01:23 ถึงความสำคัญแล้วก็การรู้นะครับว่าจะรับ

00:01:2300:01:26 ประทานอาหารอย่างไรหรือจะดูแลผู้สูงวัย

00:01:2600:01:29 อย่างไรไม่ให้เกิดภาวะการสำลักเนี่ยก็มี

00:01:2900:01:31 ความสำคัญอย่างยิ่งนะครับที่ทุกคนจะต้อง

00:01:3100:01:35 ศึกษาหาความรู้ครับผู้สูงอายุเป็นวัยที่

00:01:3500:01:38 ระบบการทำงานต่างๆในร่างกายเริ่มทำงานช้า

00:01:3800:01:42 ลงระบบภูมิคุ้มกันก็ทำงานได้ไม่แข็งแรง

00:01:4200:01:45 เหมือนเดิมปัญหาเรื่องของการสำลักถ้าหาก

00:01:4500:01:50 สำลักบ่อยก็จะทำให้เกิดปัญหากลัวการกลืน

00:01:5000:01:52 ผู้สูงอายุอาจจะไม่อยากรับประทานอาหารนะ

00:01:5200:01:56 คะส่งผลทำให้เกิดปัญหาขาดสารอาหารได้หรือ

00:01:5600:02:00 บางรายก็จะมีการสำลักน้ำลายหรือเสหะลงอุด

00:02:0000:02:03 กั้นทางเดินหายใจนะคะก่อให้เกิดปัญหาการ

00:02:0300:02:06 หายใจล้มเหลวได้ดังนั้นอย่าปล่อยให้

00:02:0600:02:10 เรื่องของการสำลักกลายเป็นปัญหาเรื้อรัง

00:02:1000:02:13 นำมาซึ่งในเรื่องของปัญหาสุขภาพนะคะแล้ว

00:02:1300:02:16 ก็จะมีความเสี่ยงที่จะเกิดโรคร้ายแรงตาม

00:02:1600:02:17 มาได้

00:02:1700:02:20 [เพลง]

00:02:2000:02:24 ค่ะในคนทั่วไปนะคะหากเกิดอาการสำลักเนี่ย

00:02:2400:02:27 จะสามารถสังเกตเห็นได้ง่ายนะคะแต่ในผู้

00:02:2700:02:30 สูงอายุนะคะการสำลักเงียบนะคะเกิดจากการ

00:02:3000:02:32 ตรวจจับจากปฏิกิริยาในร่างกายเนี่ยผิด

00:02:3200:02:35 ปกตินะคะทำให้ไม่สามารถตรวจจับสิ่งแปลก

00:02:3500:02:39 ปลอมนะคะที่หลุดลงไปสู่หลอดลมนะคะและร่าง

00:02:3900:02:42 กายจะไม่แสดงปฏิกิริยาเพื่อไอขับสิ่งแปลก

00:02:4200:02:45 ปลอมเหล่านั้นออกมานะคะเมื่อไม่มีการแสดง

00:02:4500:02:48 ปฏิกิริยาใดๆนะคะทำให้จะพบเห็นความผิด

00:02:4800:02:51 ปกติได้เมื่อมีอาการรุนแรงแล้วนะคะหรือ

00:02:5100:02:53 ว่าต้องเข้ามารับประันรักษาแล้วในโรง

00:02:5300:02:56 พยาบาลเท่านั้นนะคะดังนั้นนะคะเพื่อป้อง

00:02:5600:02:59 กันให้ผู้สูงอายุไม่เกิดการสำลักในขณะรับ

00:02:5900:03:02 ประทานอาหารอาหารนะคะจึงเป็นสิ่งสำคัญและ

00:03:0200:03:04 จำเป็นต้องเรียนรู้เทคนิคนะคะในการรับ

00:03:0400:03:07 ประทานอาหารอย่างไรให้ปลอดภัยค่ะซึ่งมี

00:03:0700:03:15 เคล็ดลับที่สามารถเรียนรู้ได้ง่ายๆเลยนะ

00:03:1500:03:19 คะเทคนิคที่ 1 นะคะที่ช่วยป้องกันผู้สูง

00:03:1900:03:22 อายุในขณะรับประทานอาหารให้ปลอดภัยและไม่

00:03:2200:03:27 เกิดการสำลักนะคะคือเทคนิคการเคี้ยวอมก้ม

00:03:2700:03:28 กลืน

00:03:2800:03:32 ค่ะ

00:03:3200:03:34 ก่อนที่จะเริ่มให้ผู้สูงอายุรับประทาน

00:03:3400:03:36 อาหารนะคะเราจะต้องจัดท่าให้เหมาะสม

00:03:3600:03:39 สำหรับการรับประทานอาหารนะคะก็คือจัดให้

00:03:3900:03:42 ผู้สูงอายุนะคะอยู่ในท่านั่งนะคะในลักษณะ

00:03:4300:03:45 ที่หลังตรงนะ

00:03:4500:03:47 [เพลง]

00:03:4700:03:52 คะการเคี้ยวนะคะผู้สูงอายุนะคะจะทำการตัก

00:03:5200:03:56 อาหารเข้าไปในช่องปากนะคะแล้วก็เคี้ยวช้า

00:03:5600:04:00 ๆนะคะให้อาหารเนี่ยละเอียดนะคะแล้วก็มี

00:04:0000:04:03 ความเหมาะสมที่จะกลืนลงไปนะ

00:04:0300:04:08 คะต่อไปจะเป็นเทคนิคของการอมนะคะหลังจาก

00:04:0800:04:10 เคี้ยวอาหารให้ละเอียดแล้วเนี่ยให้ทิ้ง

00:04:1000:04:13 ระยะเวลาไว้สักครู่นะคะเพื่อให้ฝาปิด

00:04:1300:04:16 กล่องเสียงเนี่ยปิดสนิทนะคะสัมพันธ์กับ

00:04:1600:04:19 จังหวะที่ผู้สูงอายุจะทำการกลืนอาหาร

00:04:1900:04:24 ค่ะเทคนิคการก้มนะคะในขณะที่จะทำการกลืน

00:04:2400:04:26 อาหารเนี่ยให้ผู้สูงอายุก้มหน้าเล็กน้อย

00:04:2600:04:28 นะคะการก้มหน้าเนี่ยจะทำให้อาหารเนี่ยไหล

00:04:2900:04:32 ลงสู่หลอดอาหารได้ช้าลงนะคะแล้วจะทำให้

00:04:3200:04:34 หลอดอาหารเนี่ยอยู่ในแนวตรงฝาปิดก่อง

00:04:3400:04:37 เสียงปิดสนิทนะคะเพื่อป้องกันการสำลักใน

00:04:3700:04:41 ขณะกลืนค่ะการกลืนนะคะหลังจากผู้สูงอายุ

00:04:4100:04:44 กลืนอาหารนะคะอาหารเนี่ยจะไหลจากทางเดิน

00:04:4400:04:47 อาหารส่วนต้นนะคะลงสู่ระบบทางเดินอาหารนะ

00:04:4700:04:50 คะการที่ให้ผู้สูงอายุอยู่ในท่านั่งนะคะ

00:04:5000:04:53 จะทำให้กลไกการบีบไล่อาหารของหลอดอาหาร

00:04:5300:04:56 เนี่ยทำได้ดีขึ้นนะคะสะดวกขึ้น 4 เทคนิค

00:04:5600:05:00 นะคะก็คือเคี้ยวอมก้มกลืนนะคะก็จะช่วย

00:05:0000:05:03 ป้องกันการสำลักในผู้สูงอายุได้

00:05:0300:05:06 [เพลง]

00:05:0600:05:10 ค่ะเทคนิคที่ 2 นะคะการใช้อุปกรณ์เสริม

00:05:1000:05:12 เข้ามาช่วยในการรับประทานอาหารของผู้สูง

00:05:1200:05:15 อายุจะทำให้ผู้สูงอายุรู้สึกมีคุณค่าในตน

00:05:1500:05:17 เองเพิ่มขึ้นเนื่องจากสามารถรับประทาน

00:05:1700:05:20 อาหารได้เองพึ่งพังงตัวเองได้นอกจากนี้นะ

00:05:2000:05:23 คะการเลือกใช้อุปกรณ์นะคะให้มีความเหมาะ

00:05:2300:05:25 สมกับความสามารถในการรับประทานอาหารของ

00:05:2500:05:28 ผู้สูงอายุจะป้องกันการเกิดภาวะแทรกซ้อน

00:05:2800:05:30 ต่างๆที่อาจจะเกิดขึ้นในระหว่างการรับ

00:05:3000:05:33 ประทานอาหารได้ตัวอย่างของอุปกรณ์นะคะที่

00:05:3300:05:35 มีความเหมาะสมกับผู้สูงอายุที่มีอาการ

00:05:3500:05:38 อ่อนแรงและมีปัญหาของการคืนลำบากมีดังนี้

00:05:3800:05:44 ค่ะ 1 จานชามถ้วยจานนะคะที่เหมาะสมนะคะ

00:05:4400:05:49 ควรจะมีลักษณะเป็นจานก้นลึกนะ

00:05:4900:05:53 คะหรือมีขอบยกสูงเพื่อให้สะดวกนะคะในการ

00:05:5300:05:57 หยิบจับตะแคงหรือประคองในขณะรับประทาน

00:05:5700:06:02 อาหารนอกจากนี้นะคะหากถ้วยชามมีฝาปิดนะคะ

00:06:0200:06:04 ลักษณะของฝาปิดเนี่ยตรงตัวจับเนี่ยจะต้อง

00:06:0500:06:08 มีลักษณะเป็นวงแหวนมีน้ำหนักเบาขนาดใหญ่

00:06:0800:06:11 นะคะเพื่อให้สะดวกต่อการเปิดปิดฝาภาชนะ

00:06:1100:06:13 ได้

00:06:1300:06:19 ค่ะนอกจากนี้นะคะถ้วยจานชามควรจะวางบนพรม

00:06:1900:06:22 หรือผ้ารองกันลื่นนะคะหรือมีตัวยึดเกาะ

00:06:2200:06:25 ที่ยึดอยู่กับโต๊ะนะคะเพื่อให้ภาชนะเนี่ย

00:06:2500:06:28 สามารถเกาะติดอยู่กับโต๊ะไม่ขยับเคื่อน

00:06:2800:06:34 ที่ไปมาขนาดตักอาหารได้

00:06:3400:06:35 [เพลง]

00:06:3500:06:39 ค่ะในผู้สูงอายุที่มีอาการอ่อนแรงเพียง

00:06:3900:06:43 แค่เล็กน้อยควรเลือกใช้ช้อนหรือส้อมที่มี

00:06:4300:06:46 ลักษณะด้ามจับที่ใหญ่เป็นปกติแต่อาจจะ

00:06:4600:06:50 เพิ่มสายคล้องมือเพื่อให้กระชับในระหว่าง

00:06:5000:06:54 ตักอาหารไม่เกิดการตกหล่นลักษณะการจับควร

00:06:5400:06:58 จับแบบเป็นปากกาจะทำให้สะดวกมากยิ่ง

00:06:5800:07:05 ขึ้น

00:07:0500:07:08 ถ้าผู้สูงอายุมีอาการอ่อนแรงแต่ว่ามีข้อ

00:07:0800:07:11 นิ้วมือยึดติดกำแบมือได้ไม่สุดลักษณะของ

00:07:1100:07:14 ช้อนกับส้อมที่เหมาะสมนะคะควรจะเป็น

00:07:1400:07:17 ลักษณะด้ามจับที่มีขนาดใหญ่แต่ว่ามีน้ำ

00:07:1700:07:20 หนักเบาค่ะและนอกจากนั้นนะคะควรจะเพิ่ม

00:07:2000:07:22 สายรัดที่อุ้งมือนะคะเพื่อให้มีความ

00:07:2200:07:26 กระชับนะฮะปรับระดับได้นะคะให้มีความสอด

00:07:2600:07:29 คล้องกับขนาดของอุ้งมือนะคะจะทำให้เกิด

00:07:2900:07:31 ความกระชับในขณะรับประทานอาหารได้มากยิ่ง

00:07:3100:07:38 ขึ้น

00:07:3800:07:42 ค่ะหากผู้สูงอายุนะคะมีอาการอ่อนแรงนะคะ

00:07:4200:07:45 มีข้อนิ้วมือยึดติดนะคะกำแบมือได้ไม่สุด

00:07:4500:07:48 นะคะแล้วร่วมกับมีอาการของข้อไหล่ยึดติด

00:07:4800:07:51 นะคะยกแขนขึ้นลงลำบากช้อนละซ้อมที่เหมาะ

00:07:5100:07:54 สมนะคะยังคงเป็นด้ามจับที่มีขนาดใหญ่อยู่

00:07:5400:07:57 ค่ะแต่ว่าต้องมีน้ำหนักเบานะคะด้ามจับ

00:07:5700:07:59 นั้นจะต้องสั้นเพื่อให้เวลาเวลาที่รับ

00:07:5900:08:02 ประทานอาหารเนี่ยไม่ต้องยกแขนหรือกางแขน

00:08:0200:08:14 ออกเป็นวงกว้างในขณะที่รับประทานอาหาร

00:08:1400:08:18 ค่ะมาถึงแก้วน้ำนะคะแก้วน้ำดยทั่วไปที่มี

00:08:1800:08:21 ขายอยู่ตามท้องตลาดนะคะจะมีลักษณะไม่ค่อย

00:08:2100:08:24 เหมาะสมนะคะกับผู้สูงอายุเท่าไหร่นักนะคะ

00:08:2400:08:26 เนื่องจากว่าแก้วโดยส่วนใหญ่แล้วเนี่ยจะ

00:08:2600:08:30 ลื่นนะคะไม่มีด้ามจับนะคะทำให้ขณะที่ผู้

00:08:3000:08:33 สูงอายุดื่มน้ำเนี่ยจะทำให้ลื่นจับไม่

00:08:3300:08:37 ถนัดก็อาจจะตกหกหล่นขนาดยกแก้วขึ้นดื่ม

00:08:3700:08:40 ได้ค่ะถ้ามีปัญหาของการคืนลำบากดื่มน้ำ

00:08:4000:08:43 แล้วมีสำลักนะคะแก้วที่ดีนะคะควรจะต้องมี

00:08:4300:08:47 ลักษณะขอบที่แตกต่างกันขอบนึงคือสูงขอบ

00:08:4700:08:51 นึงคือเว้านะคะเวลาดื่มน้ำนะคะให้ดื่มจาก

00:08:5100:08:55 ขอบสูงนะคะซึ่งขอบเว้าจะชนที่จมูกพอดีจะ

00:08:5500:08:57 ทำให้เมื่อดื่มน้ำนะคะผู้สูงอายุจะต้อง

00:08:5700:09:01 ไม่แหงนหน้าไปด้านหลังทำให้ไม่สำลักน้ำ

00:09:0100:09:03 ได้

00:09:0300:09:07 ค่ะในกรณีที่ดื่มน้ำออกจากแก้วไม่ได้นะคะ

00:09:0700:09:10 แต่ยังมีแรงดูดอยู่แก้วน้ำควรจะมีหลอดดูด

00:09:1000:09:13 นะคะซึ่งหลอดดูดเนี่ยจะต้องทำการฟิกนะคะ

00:09:1300:09:17 ทั้งที่ปลายหลอดแล้วก็ต้นหลอดนะคะเพื่อ

00:09:1700:09:20 ให้หลอดเนี่ยอยู่กับที่ขณะดูดน้ำนะคะซึ่ง

00:09:2000:09:24 ถ้าหากหลอดไม่อยู่กับที่น้ำอาจกระฉอกนะฮะ

00:09:2400:09:28 เข้าสู่ช่องจมูกและทำให้เกิดการสำลักได้

00:09:2800:09:33 ค่ะ

00:09:3300:09:34 [เพลง]

00:09:3400:09:37 วิธีการป้อนอาหารให้ผู้สูงอายุที่ไม่

00:09:3700:09:39 สามารถรับประทานอาหารได้เองอันดับแรกควร

00:09:3900:09:42 ทำความสะอาดช่องปากด้วยการบ้วนปากหรือ

00:09:4200:09:46 แปรงฟันทุกครั้งก่อนการป้อน

00:09:4600:09:50 อาหาร 2 ในกรณีที่ผู้สูงอายุมีเสมหะไม่

00:09:5000:09:53 สามารถไอขับเสมหะออกมาเองได้ต้องดูเสมหา

00:09:5300:09:57 ก่อนการป้อนอาหารก่อนทุก

00:09:5700:10:00 ครั้งหลังจากจากนั้นจัดให้ผู้สูงอายุอยู่

00:10:0000:10:03 ในท่านั่งหรือกรณีผู้สูงอายุติดเตียงให้

00:10:0300:10:07 จัดท่านั่งไขหัวเตียงให้สูงจะทำให้ผู้สูง

00:10:0700:10:10 อายุคืนอาหารได้สะดวกป้องกันการสำลักได้

00:10:1000:10:13 ผู้ดูแลต้องนั่งข้างๆตัวผู้สูงอายุหรือ

00:10:1300:10:16 ผู้สูงอายุติดเตียงโดยในกรณีผู้สูงอายุมี

00:10:1600:10:19 อาการอ่อนแรงให้นั่งข้างที่ร่างกายแข็ง

00:10:1900:10:20 แรงเป็น

00:10:2000:10:25 [เพลง]

00:10:2500:10:29 ปกติช้อนที่ป้อนอาหารผู้สูงอายุที่มี

00:10:2900:10:31 ปัญหาไม่สามารถช่วยเหลือตัวเองได้และมี

00:10:3100:10:35 อาการกลืนลำบากช้อนต้องมีลักษณะโค้งหัก

00:10:3500:10:37 มุมเพื่อให้สะดวกต่อการป้อนอาหารเข้าสู่

00:10:3700:10:41 กระพุงแก้มด้านที่มีแรงเป็น

00:10:4100:10:46 ปกติหรือช้อนที่มีขนาดเล็กหรือช้อนชา

00:10:4600:10:49 เพื่อให้สามารถกะอาหารได้พอดีคำในขณะป้อน

00:10:4900:10:51 อาหาร

00:10:5100:10:57 ได้การป้อนอาหารควรป้อนคาละน้อยๆพอดีคำกะ

00:10:5700:11:01 ปริมาณอาหารเพียง 1 ใน 3 ของช้อนป้อน

00:11:0100:11:05 อาหารคำละ 1 ชนิดเวลาป้อนให้ถือช้อนให้

00:11:0500:11:09 ต่ำกว่าริมฝีป่าของผู้สูง

00:11:0900:11:13 อายุป้อนช้าๆไม่ต้องเร่ง

00:11:1300:11:16 [เพลง]

00:11:1600:11:20 รีบควรเว้ระยะการป้อนอาหารให้ผู้สูงอายุ

00:11:2000:11:24 มีเวลาเคี้ยวให้

00:11:2400:11:28 ละเอียดในกรณีที่มีอาการอ่อนแรงครึ่งซีก

00:11:2800:11:31 ด้านใดด้านหนึ่งการป้อนควรใช้ช้อนตัก

00:11:3100:11:34 ปริมาณอาหารให้น้อยแล้วใช้ช้อนเข้าสู่

00:11:3400:11:40 กระพุงแก้มด้านที่มีแรงเป็น

00:11:4000:11:42 [เพลง]

00:11:4200:11:46 ปกติหากผู้สูงอายุอยู่ในระหว่างการฝึก

00:11:4600:11:50 กลืนหรือต้องรับประทานโจ๊กปั่นอาจใช้ขวด

00:11:5000:11:54 ที่มีการเจาะรูผ่านกลางเล็กๆเพื่อให้

00:11:5400:11:57 ปริมาณอาหารมีปริมาณน้อยเข้าสู่ปากผู้สูง

00:11:5700:12:01 อายุในปริมาไม่มากเกินไปทำให้กลืนได้

00:12:0100:12:03 สะดวกแย่ยิ่งขึ้นเมื่อรับประทานอาหาร

00:12:0300:12:07 เรียบร้อยแล้วไม่ควรนอนในทันทีในกรณีผู้

00:12:0700:12:09 ป่วยติดเตียงให้นั่งอยู่ในท่าเดิมต่อนะคะ

00:12:0900:12:12 หลังรับประทานอาหารอย่างน้อย 30 นาที

00:12:1200:12:16 เพื่อป้องกันการอาเจียนหรือสำลักอาหารได้

00:12:1600:12:18 ศูนย์ความเป็นเลิศด้านการดูแลผู้สูงวัยนะ

00:12:1800:12:21 ครับของโรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์สภากกาชาติไทย

00:12:2100:12:25 แล้วก็คลินิกผู้สูงวัยสุขภาพดีที่อาคารสท

00:12:2500:12:29 นะครับได้ให้บริการประเมินการสำรรักปัญหา

00:12:2900:12:32 การสำลักปัญหาการกลืนแก่ผู้สูงวัยนะครับ

00:12:3200:12:35 ก็ท่านที่มีประเด็นเกี่ยวกับเรื่องนี้

00:12:3500:12:38 หรือต้องการหาความรู้ต้องการได้รับการ

00:12:3800:12:41 ประเมินต้องการได้รับการฝึกอบรมนะครับ

00:12:4100:12:44 แล้วก็เรียนรู้การดูแลผู้สูงวัยอย่างถูก

00:12:4400:12:48 ต้องก็สามารถที่จะมารับบริการที่อาคารสท 4

00:12:4800:12:57 โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์สภากาชาตไทย

00:12:5700:13:10 ครับ

00:13:1000:13:13