การคิดเชิงวิพากษ์ช่วยให้ตัดสินใจได้ดีขึ้นอย่างไร

เคล็ดลับ 5 ประการในการพัฒนาการคิดวิเคราะห์ - Samantha Agoos

จากช่อง : จงใฝ่รู้อยู่เสมอ — TED-Ed


ดูคำบรรยาย / View Transcript

00:00:1100:00:15 ทุกวัน การตัดสินใจมากมาย รอเราอยู่เบื้องหน้า

00:00:1500:00:17 บ้างก็เป็นเรื่องเล็ก ๆ ไม่สลักสำคัญ

00:00:1700:00:19 แต่บางเรื่องก็มีผลกระทบต่อชีวิตของเรา ใหญ่หลวงกว่านั้น

00:00:1900:00:22 ยกตัวอย่างเช่น นักการเมืองคนไหน ที่เราควรลงคะแนนให้

00:00:2200:00:24 ควรลองกินอาหารตามกระแสล่าสุดหรือไม่

00:00:2400:00:27 หรืออีเมลจะทำให้ฉันกลายเป็นเศรษฐีหรือเปล่า

00:00:2700:00:30 เราถูกถาโถมด้วยเรื่องมากมายที่ต้องตัดสินใจ

00:00:3000:00:33 จนเป็นไปไม่ได้ที่จะตัดสินใจ ได้อย่างสมบูรณ์แบบทุก ๆ ครั้ง

00:00:3300:00:36 แต่ยังมีหลายวิธีที่จะพัฒนาให้ตัดสินใจได้ดีขึ้น

00:00:3600:00:40 และหนึ่งในเทคนิคที่มีประสิทธิภาพเป็นพิเศษ ก็คือ การคิดเชิงวิพากษ์

00:00:4000:00:42 นี่เป็นวิธีจัดการกับคำถามวิธีหนึ่ง

00:00:4200:00:45 ที่ช่วยให้เรารื้อสร้างสถานการณ์อย่างระมัดระวัง

00:00:4500:00:48 เผยประเด็นที่ซุกซ่อนอยู่ เช่น อคติและการชักใย

00:00:4800:00:51 และตัดสินใจได้ดีที่สุด

00:00:5100:00:56 หากคำว่าวิพากษ์ฟังดูมีความหมายเชิงลบ นั่นก็เพราะมีส่วนจริงอยู่

00:00:5600:00:58 แทนที่จะเลือกคำตอบ เพราะรู้สึกว่าใช่

00:00:5800:01:00 ผู้ที่ใช้ความคิดเชิงวิพากษ์

00:01:0000:01:05 จะตรวจสอบและตั้งข้อสงสัย กับทางเลือกทั้งหมดที่เป็นไปได้โดยละเอียด

00:01:0500:01:06 ด้วยเครื่องมือเหล่านี้พร้อมมือ

00:01:0600:01:11 คนเหล่านี้กำจัดทุกอย่างออก จนเหลือเพียงข้อมูลที่มีประโยชน์และเชื่อถือได้

00:01:1100:01:15 วิธีการคิดเชิงวิพากษ์มีอยู่หลายวิธีด้วยกัน

00:01:1500:01:17 แต่นี่คือกระบวนการห้าขั้นตอน

00:01:1700:01:21 ที่น่าจะช่วยคุณให้แก้ปัญหาใด ๆ ก็ตามได้

00:01:2100:01:23 ขั้นที่หนึ่ง ตั้งคำถาม

00:01:2300:01:26 พูดอีกอย่างก็คือ ต้องรู้ว่ากำลังมองหาอะไรอยู่

00:01:2600:01:29 ขั้นตอนนี้ไม่ได้ตรงไปตรงมา อย่างที่ฟังดูเสมอไป

00:01:2900:01:33 ตัวอย่างเช่น ถ้าคุณกำลังตัดสินใจ ว่าจะลองกินอาหารตามกระแสล่าสุดหรือไม่

00:01:3300:01:37 เหตุผลที่สนับสนุนการกระทำของคุณ อาจถูกปัจจัยอื่นบดบัง

00:01:3700:01:40 เช่น คำกล่าวอ้างที่ว่า จะเห็นผลได้ใน 2 สัปดาห์

00:01:4000:01:42 แต่ถ้าคุณมองสถานการณ์นี้

00:01:4200:01:46 โดยรู้ชัดเจนว่าต้องการอะไร จากการคุมอาหารครั้งนี้

00:01:4600:01:48 ไม่ว่าจะเพราะอยากลดน้ำหนัก

00:01:4800:01:49 กินอาหารให้ดีขึ้น

00:01:4900:01:50 หรืออยากรู้สึกมีพลังงานมากขึ้น

00:01:5000:01:54 ก็จะช่วยให้คุณกลั่นกรองและวิเคราะห์ข้อมูลนี้ได้

00:01:5400:01:55 เจอสิ่งที่ต้องการ

00:01:5500:02:00 และตัดสินใจว่าการคุมอาหารแบบใหม่นี้ เหมาะกับความต้องการของคุณหรือเปล่า

00:02:0000:02:03 ขั้นที่สอง รวบรวมข้อมูล

00:02:0300:02:05 มีข้อมูลต่าง ๆ มากมาย

00:02:0500:02:09 ฉะนั้นหากเข้าใจคำถามชัดเจน ก็จะช่วยให้เราตัดสินได้ว่าอะไรที่เกี่ยวข้อง

00:02:0900:02:12 ถ้าคุณพยายามตัดสินใจเลือกอาหาร ที่ทำให้ได้สารอาหารที่ดีขึ้น

00:02:1200:02:14 ก็อาจขอคำปรึกษาจากผู้เชี่ยวชาญ

00:02:1400:02:16 หรือหาการรับรองจากคนอื่น

00:02:1600:02:19 การรวบรวมข้อมูลช่วยคุณ ชั่งน้ำหนักตัวเลือกต่าง ๆ

00:02:1900:02:23 ทำให้คุณเข้าใกล้การตัดสิน ที่จะตรงเป้าหมายของคุณมากขึ้น

00:02:2300:02:25 ขั้นที่สาม ใช้ข้อมูล

00:02:2500:02:29 ด้วยการถามเชิงวิพากษ์

00:02:2900:02:32 เมื่อต้องตัดสินใจ ลองถามตัวเองดูว่า "มีแนวคิดอะไรเกี่ยวข้องบ้าง"

00:02:3200:02:34 "มีสมมติฐานอะไรบ้าง"

00:02:3400:02:38 "เราตีความข้อมูลนี้ อย่างมีตรรกะหรือเปล่า"

00:02:3800:02:41 ยกตัวอย่างเช่น ในอีเมลที่เสนอเงินล้านให้คุณ

00:02:4100:02:45 คุณควรพิจารณาว่า "อะไรเป็นสิ่งที่สร้างแนวทาง ที่ฉันใช้รับมือสถานการณ์นี้"

00:02:4500:02:48 "ฉันควรเชื่อไหมว่าผู้ส่งพูดความจริง"

00:02:4800:02:54 "จากหลักฐานที่มี สมเหตุสมผลไหม ที่จะเชื่อว่าฉันจะได้เงินแม้แต่บางเดียว"

00:02:5400:02:56 ขั้นที่สี่ พิจารณาความหมายโดยนัย

00:02:5600:02:58 ลองจินตนาการว่าขณะนี้เป็นสมัยเลือกตั้ง

00:02:5800:03:01 และคุณเลือกตัวแทนทางการเมือง โดยอิงคำมั่นสัญญาของพวกเขา

00:03:0100:03:04 ว่าจะทำให้ผู้ใช้รถใช้ถนน จ่ายค่าน้ำมันน้อยลง

00:03:0400:03:06 หากดูเผิน ๆ อาจฟังดูดี

00:03:0600:03:09 แต่ผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมในระยะยาวล่ะ

00:03:0900:03:12 หากราคาไม่ช่วยจำกัดการใช้น้ำมันเช่นเดิม

00:03:1200:03:16 ก็อาจทำให้มลภาวะทางอากาศพุ่งสูงขึ้น

00:03:1600:03:20 อันเป็นผลกระทบที่ไม่ได้ตั้งใจ ที่เราควรคำนึงถึง

00:03:2000:03:23 ขั้นที่ห้า สำรวจมุมมองอื่น ๆ

00:03:2300:03:26 ถามตัวคุณเองว่าทำไมคนอีกจำนวนมาก

00:03:2600:03:29 ถึงสนใจนโยบายของผู้แข่งขันฝ่ายตรงข้าม

00:03:2900:03:32 แม้ว่าคุณจะไม่เห็นด้วยกับทุกอย่าง ที่ผู้แข่งขันคนนั้นพูด

00:03:3200:03:34 การสำรวจทุกมุมมองให้ครบถ้วน

00:03:3400:03:40 อาจอธิบายได้ว่าทำไมนโยบายที่คุณรู้สึกว่าไม่เข้าทีกลับเป็นที่สนใจของผู้อื่น

00:03:4000:03:42 ขั้นตอนนี้ช่วยให้คุณสามารถสำรวจทางเลือกอื่น

00:03:4200:03:44 ประเมินตัวเลือกของคุณเอง

00:03:4400:03:48 และตัดสินใจได้อย่างชาญฉลาดขึ้นในท้ายที่สุด

00:03:4800:03:51 กระบวนการห้าขั้นตอนนี้เป็นเพียงเครื่องมือหนึ่ง

00:03:5100:03:55 และคงไม่ทำให้การตัดสินใจยาก ๆ หมดไปจากชีวิตของเราได้

00:03:5500:04:00 แต่ก็ช่วยให้เรา ตัดสินใจได้ถูกต้องเพิ่มขึ้น

00:04:0000:04:04 การคิดเชิงวิพากษ์เป็นเครื่องมือที่เราใช้ กลั่นกรองข้อมูลที่มีอยู่มหาศาลได้

00:04:0400:04:06 และพบสิ่งที่เรากำลังมองหาอยู่

00:04:0600:04:07 ถ้าพวกเราใช้หลักการนี้มากพอ

00:04:0700:04:11 ก็จะมีพลังมากพอที่จะเปลี่ยนโลกของเรา ให้เป็นที่ที่มีเหตุผลมากกว่านี้ได้