การรักษาโรคสมาธิสั้นมีแนวทางหลักอะไรบ้าง และยาที่ใช้ทำงานอย่างไรในสมอง

โรคสมาธิสั้น | Re-Mind : อารมณ์ ความคิด พฤติกรรม [Mahidol Channel]

จากช่อง : Mahidol Channel มหิดล แชนแนล


ดูคำบรรยาย / View Transcript

00:00:0000:00:02 อัตราความชุกของโรคสมาธิสั้นในประเทศไทย

00:00:0200:00:05 เราจะพบได้อยู่ที่ประมาณ 5-8%

00:00:0500:00:08 แต่ในพื้นที่ส่วนใหญ่ของประเทศยังถูกมองข้าม

00:00:0800:00:09 ยังไม่มีใครเหลียวแล

00:00:0900:00:11 เพราะฉะนั้น โดยภาพรวมของประเทศ

00:00:1100:00:14 เด็กที่เป็นโรคสมาธิสั้นส่วนใหญ่ ยังไม่ได้รับการวินิจฉัย

00:00:1400:00:17 และยังไม่ได้รับการรักษา เท่าที่เขาควรจะได้รับ

00:00:1700:00:23 [เสียงดนตรี]

00:00:2300:00:27 สงสัยว่าน้องป่วยตอนประมาณ 2 ขวบครึ่งค่ะ

00:00:2700:00:31 อาการคือ เขาไม่อยู่นิ่ง วิ่งไปวิ่งมา

00:00:3100:00:35 และเรื่องอารมณ์ เวลาขัดใจนี่จะหยิกแขนแม่

00:00:3500:00:36 อาการนี้แบ่งเป็น 3 กลุ่ม

00:00:3600:00:39 กลุ่มแรก กลุ่มอาการขาดสมาธิ

00:00:3900:00:41 เด็กกลุ่มนี้ก็จะมีอาการขาดสมาธิ

00:00:4100:00:42 ทำอะไรแป๊บ ๆ ก็เบื่อ

00:00:4200:00:45 กลุ่มที่สอง เป็นกลุ่มอาการไฮเปอร์ อยู่ไม่นิ่ง

00:00:4500:00:48 เด็กที่นั่งติดที่ไม่ได้ ก็อาจจะชอบลุกเดิน

00:00:4800:00:50 หรือวิ่งปรูดปราดไปมา

00:00:5000:00:53 กลุ่มที่สาม เป็นกลุ่มอาการหุนหันพลันแล่น วู่วาม

00:00:5300:00:57 กลุ่มนี้ก็จะเป็นกลุ่มที่โพล่ง พูดแทรก ไม่อดทนรอคอย

00:00:5700:00:58 มักจะชอบแซงคิว

00:00:5800:01:02 อาการเหล่านี้จำเป็นที่จะต้องเกิดขึ้น ก่อนอายุ 12 ปี

00:01:0200:01:07 [เสียงดนตรี]

00:01:0700:01:10 พ่อแม่หลายคนเมื่อรู้ว่าลูกเป็นสมาธิสั้น

00:01:1000:01:14 ก็จะคิดว่า อ๋อ ลูกสมาธิสั้นนะ ก็ต้องไปฝึกอะไรที่มันสร้างสมาธิ

00:01:1400:01:17 ก็นึกถึงการนั่งสมาธิเป็นอันดับแรก

00:01:1700:01:19 จริง ๆ แล้ว การนั่งสมาธิเป็นสิ่งที่ดี

00:01:2000:01:22 แต่การฝึกสติเป็นสิ่งที่ดีกว่า

00:01:2200:01:26 การนั่งสมาธิ มันเหมาะกับเด็กที่ เขาพอจะคุมตัวเองได้ระดับหนึ่ง

00:01:2600:01:29 แต่การจะฝึกกับเด็กเล็ก ๆ เด็ก 2-3 ขวบ

00:01:2900:01:30 อาจจะยากหน่อย

00:01:3000:01:35 แต่การฝึกสติให้เด็กรู้ว่าตัวเอง กำลังคิดอะไร กำลังจะทำอะไร

00:01:3500:01:37 ยั้งก่อนที่จะต่อยเพื่อน

00:01:3700:01:43 รู้สึกว่าเป็นกังวลมากเพราะว่า เขาเล่นกับเพื่อนไม่เป็น

00:01:4300:01:45 เหมือนว่าจะแกล้งเพื่อน

00:01:4500:01:46 ก็มาปรึกษาคุณหมออีก

00:01:4600:01:50 คุณหมอบอกว่า จริง ๆ แล้ว เขาไม่ได้แกล้งเพื่อน

00:01:5000:01:52 เขาไม่รู้น้ำหนักมือตัวเอง

00:01:5200:01:57 โรคสมาธิสั้นสามารถเริ่มสังเกตเห็นได้ ตั้งแต่วัยเล็ก ๆ เลย

00:01:5700:02:01 พ่อแม่บางคนมาบอกหมอว่า เห็นได้ตั้งแต่ 1-2 ขวบ

00:02:0100:02:04 หรือบางคนหนักกว่านั้นอีก บอกว่าตั้งแต่อยู่ในท้องเลย

00:02:0400:02:07 ว่าทำไมเตะถีบรุนแรงบ่อยเหลือเกิน

00:02:0700:02:12 แต่โดยมาก เราก็จะบอกด้วยความมั่นใจ ว่าเด็กคนไหนเป็นสมาธิสั้นหรือไม่เป็นนี่

00:02:1300:02:15 ก็ต่อเมื่อเด็กเข้าสู่วัยเรียน

00:02:1500:02:18 โดยมากก็คือประมาณสัก 3 ขวบ ก็จะพอบอกได้

00:02:1800:02:22 [เสียงดนตรี]

00:02:2200:02:25 การรักษาผู้ป่วยโรคสมาธิสั้นนี่นะครับ

00:02:2500:02:27 อันดับแรกคือ ด้านการใช้ยา

00:02:2700:02:29 อันดับสองคือ ด้านการปรับพฤติกรรม

00:02:2900:02:32 อันดับสามคือ ด้านการปรับสิ่งแวดล้อม

00:02:3200:02:36 เด็กที่เป็นโรคสมาธิสั้น อาการยังไม่เยอะ เป็นเล็กน้อย

00:02:3600:02:40 อาจจะยังไม่ต้องถึงขั้นรับประทานยานะครับ

00:02:4000:02:43 อาจจะรับการรักษาเพียงแค่การปรับพฤติกรรม

00:02:4300:02:45 แล้วก็ปรับสิ่งแวดล้อมหรือปรับการเลี้ยงดู

00:02:4500:02:49 แต่เด็กสมาธิสั้นที่เป็นอาการ ค่อนข้างรุนแรงขึ้นมานะครับ

00:02:4900:02:52 ระดับปานกลางหรือถึงขั้นรุนแรงนะครับ

00:02:5200:02:55 เด็กกลุ่มนี้ก็ควรที่จะรับการรักษาด้วยยา

00:02:5500:02:57 พอพูดถึงเรื่องการใช้ยา

00:02:5700:02:59 พ่อแม่หลายคนก็จะกังวล

00:02:5900:03:01 กลัวว่ายานี่ กินเข้าไปแล้วนี่

00:03:0100:03:02 มันจะไปกดสมองเด็กหรือเปล่า

00:03:0200:03:04 จะไปบีบสมองเด็กหรือเปล่า

00:03:0400:03:07 เพราะว่า เด็กที่ซน ๆ พอกินยาไปแล้วนิ่ง

00:03:0700:03:08 ด้วยความเข้าใจของคนทั่วไปก็คือว่า

00:03:0800:03:10 ยามันต้องเข้าไปกดสมองไว้แน่ ๆ เลย

00:03:1000:03:13 ตรงนี้หมออยากจะขออธิบายใหม่ว่า

00:03:1300:03:15 กลไกการออกฤทธิ์ของยา

00:03:1500:03:18 ยามันจะเข้าไปกระตุ้นสมอง ให้ผลิตสารสื่อประสาท

00:03:1800:03:20 ให้สมองหลั่งออกมาดีขึ้น

00:03:2000:03:23 สารสื่อประสาทเหล่านี้ทำหน้าที่เหมือนกับเบรก ให้กับร่างกายของเด็ก

00:03:2400:03:27 เพราะฉะนั้น ยาออกฤทธิ์โดยการกระตุ้นสมอง ไม่ใช่กดสมอง

00:03:2700:03:30 [เสียงดนตรี]

00:03:3000:03:34 ก็อยากจะให้กำลังใจครอบครัวที่เป็นแบบเรานะคะ

00:03:3400:03:38 ก็อยากจะบอกว่า เด็กแบบนี้ เราต้องเข้าใจเขา

00:03:3800:03:39 แล้วก็ต้องยอมรับด้วย

00:03:3900:03:42 คือพ่อแม่บางคน เขาไม่ยอมรับว่าลูกเป็น

00:03:4200:03:43 ก็จะช้าในการรักษา

00:03:4300:03:45 พอทิ้งเวลาไปเนิ่นนาน

00:03:4500:03:48 การเรียนของเด็กมันจะหยุดลง

00:03:4800:03:51 สมาธิสั้นหายขาดได้ไหมนะครับ คำตอบคือ ได้

00:03:5100:03:53 แต่เปอร์เซ็นต์มีไม่มาก

00:03:5300:03:58 โดยมากเราจะพบได้ในเด็กที่เป็นไม่เยอะ แล้วพ่อแม่รู้เร็ว

00:03:5800:04:00 แต่โชคไม่ดีแบบนั้นนะครับ

00:04:0000:04:03 เด็กสมาธิสั้นส่วนใหญ่ พ่อแม่อาจจะไม่ได้รู้เร็ว

00:04:0300:04:07 จนกระทั่งผลจากภาวะสมาธิสั้น กระทบต่อจิตใจเด็กที่เป็น

00:04:0700:04:11 ทำให้เด็กเขารู้สึกตัวเองไร้ค่า ไม่เหมือนเพื่อน ๆ

00:04:1100:04:12 ตัวเองเป็นตัวประหลาด

00:04:1200:04:15 ซึ่งเมื่อเกิดผลกระทบด้านจิตใจแล้วนี่

00:04:1500:04:19 การจะฟื้นฟู การจะเยียวยาสภาพจิตใจ ให้กลับมาเป็นปกติเหมือนเดิมนี่

00:04:1900:04:21 จะยากแล้วนะครับ

00:04:2100:04:23 แล้วการที่รักษาตอนโต

00:04:2300:04:26 นั่นจะทำให้การหายจากภาวะสมาธิสั้น

00:04:2700:04:28 ลดต่ำลงไปด้วย

00:04:2800:04:34 [เสียงดนตรี]